Chiropterologia praktyczna dla amatorów

Chiropterologia praktyczna dla amatorów to temat szkolenia dla przewodników turystycznych, które odbyło się w lipcu 2020 r. Zapraszam.

Relacja:

W dzisiejszej relacji zapraszam na krótki opis ciekawego szkolenia, w którym miałem przyjemność uczestniczyć w lipcu 2020 r. Temat szkolenia: Chiropterologia praktyczna dla amatorów; brzmi trochę ciężko, ale jak się okazało szkolenie było bardzo interesujące.

W czwartek (30.07.2020 r.) Fundacja Benevolens, przy współpracy z PTPP „PRO-NATURA” oraz Oddziałem PTTK Tryton w Nysie zaprosiła wszystkich zainteresowanych tematem przewodników turystycznych do Głuchołaz na wspomniane wyżej szkolenie. Jako że posiadam również licencję przewodnika po Ojcowskim Parku Narodowym, która jest odnawialna, zainteresowałem się tym tematem ze względu na fakt, iż spotkanie będzie mi zaliczone do wymaganych szkoleń jakie należy odbyć, aby przedłużyć licencję.

Szkolenie to odbywa się w ramach projektu „LIFE PODKOWIEC+”, który to jest projektem ochrony nietoperzy Polskiego Towarzystwa Przyjaciół „PRO-NATURA” realizowany w ramach Programu ochrony podkowca małego w Polsce. Zadaniem projektu jest przede wszystkim ochrona podkowa małego, nocka orzęsionego i nocka dużego – trzech gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej UE. W ramach projektu zabezpieczane są letnie i zimowe stanowiska nietoperzy, polepszane warunki ich siedlisk, a także prowadzone są działania edukacyjne i promocyjne służące zmianie wizerunku nietoperzy w odbiorze społecznym.

Punktualnie o godzinie 17:00 w reżimie sanitarnym i wypełnionej sali dawnego Ośrodka Górnik przy Górnym Stawie w Głuchołazach, przedstawicielka Fundacji Benevolens rozpoczęła szkolenie od przedstawienia programu oraz głównego prowadzącego dzisiejsze zajęcia. Całe szkolenie ma się składać z dwóch części. Pierwsza to wykład, a druga obserwacja z nasłuchem nietoperzy wylatujących z kolonii rozrodczej na żerowisko.

Chwilę później głos zabiera Pan Rafał Szkudlarek z PTPP „PRO-NATURA”, który zaprasza nas na ciekawą prelekcję pt. „Podkowiec ma gust! O życiu podkowca, miejscach bytowania oraz jego ochronie w Głuchołazach”. Podczas wykładu mogliśmy poznać wiele ciekawostek na temat nietoperzy, w tym nauczyć się rozpoznawania gatunków i miejsc ich bytowania. Przede wszystkim jednak tematem przewodnim jest Podkowiec Mały, którego liczna kolonia znajduje się na dachu ośrodka Górnik.

Warto wiedzieć, że Podkowiec Mały należy do najmniejszych krajowych nietoperzy. Waży mnie więcej tyle co moneta dwuzłotowa. Posiada na pyszczku wokół nozdrzy narośl w kształcie podkowy, która służy mu do echolokacji. Jego futerko na grzbiecie jest jasnobrązowe a od strony brzucha jaśniejsze, szarawe. Ulubionym pokarmem są komary i inne muchówki. Może żyć nawet 30 lat.

Podkowiec jest szybkim i bardzo zwrotnym nietoperzem. Dzięki szerokim skrzydłom potrafi doskonale manewrować w powietrzu. Zawisanie w locie nie sprawia mu żadnej trudności. Roczny cykl życia podkowca można podzielić na trzy okresy: porodu i wychowania młodych (wiosna-lato), godów i akumulacji tłuszczu (koniec lata- jesień), hibernacji, czyli snu zimowego (zima).

Latem spotyka się podkowce na obszernych strychach kościołów i cerkwi, niekiedy również szkół, dworów i innych budynków. W miejscach tych samice tworzą tak zwane kolonie rozrodcze, w których rodzą i wspólnie wychowują potomstwo. Schronienia te muszą być przede wszystkim ciepłe, nie zagospodarowane i posiadać wlot. Podkowiec wymaga dość dużych otworów wlotowych, gdyż nie potrafi przeciskać się przez szczeliny. W odróżnieniu od podkowców inne nasze krajowe gatunki nietoperzy zadowalają się byle szparą w deskach.

Podkowce zimują w jaskiniach i piwnicach, przy czym są bardzo wymagające – korzystają jedynie ze stosunkowo ciepłych obiektów podziemnych. Posiadają ogromną niechęć do dalekich wędrówek. Dlatego, odległość między ich schronieniami letnimi i zimowymi zazwyczaj nie przekracza kilku do kilkunastu kilometrów. Bardzo się przywiązują się do swoich kwater.

Podkowiec mały to jeden z najbardziej zagrożonych gatunków nietoperzy. Od lat 60. do 80. XX wieku obserwowano w całej Europie ogromny spadek jego liczebności, dotyczyło również terenu Polski.

Dziś w części krajów Europy wyginął niemal zupełnie (w Belgii, Niemczech i Szwajcarii,) lub nawet całkowicie (w Holandii i Luksemburgu). W Europie jego zasięg rozciąga się od Hiszpanii po południową Ukrainę, Krym i Kaukaz. Północną granicę zasięgu stanowią Irlandia, południowa część Wysp Brytyjskich, Belgia, południowe i centralne Niemcy, południowa część Polski i Ukrainy.

Po dwugodzinnym bardzo ciekawym wykładzie organizatorzy szkolenia zapraszają nas na zewnątrz na drugą część naszego dzisiejszego spotkania. Wychodzimy z budynku i udajemy się na tył obiektu. Teraz przed nami obserwacja ora nasłuch nietoperzy wylatujących z kolonii rozrodczej na żerowisko.

Sam budynek dawnego Ośrodka Górnik wchodzi w skład Krainy Podkowca, czyli geograficznie terenów południowej Polski, na których zachowały się najcenniejsze siedliska podkowca małego, miejsca, gdzie zwierzęta te czują się dobrze, a ludzie są im życzliwi. Kraina Podkowca to również marka, przyznawana instytucjom, przedsiębiorstwom, samorządom, gospodarstwom i osobom prywatnym prowadzącym działania sprzyjające ochronie nietoperzy. W 2018 roku Znakiem Krainy Podkowca została wyróżniona m.in. Fundacja Benevolens.

Na miejscu czeka już na nas specjalnie przygotowania kamera, przez którą będzie można zobaczyć przelot nietoperzy. Rafał Szkudlarek zabiera ze sobą również specjalny detektor, który mierzy poziom dźwięku wydawany przez nietoperze (gdyż te posługują się echolokacją), dzięki czemu będziemy mogli słyszeć, jak wylatują z budynku. Kilka chwil oczekiwania i rozpoczyna się spektakl. Czasami udaje się dostrzec w ułamkach sekund wylatujące nietoperze. Są bardzo szybkie i naprawdę trudno je dostrzec, mi się udaje kilka razy dostrzec. Natomiast jeśli chodzi o dźwięki to co chwila słychać kolejne wylatujące nietoperze dzięki detektorowi.

W ten sposób po chwili obserwacji nasze szkolenie dobiega końca. Po raz drugi miałem przyjemność uczestniczyć w szkoleniu organizowanym m.in. przez Towarzystwo PTPP PRO-NATURA (wcześniej w 2017 roku – „Wiosenne Przebudzenie Podkowca”). Są to bardzo ciekawe wydarzenia, podczas których można dowiedzieć się wielu ciekawych informacji na temat nietoperzy. Jeżeli tylko będzie możliwość to w przyszłości również wezmę udział w takim spotkaniu.