Miechów 2019

Miechów to miasto w województwie małopolskim, położone w Wyżynie Miechowskiej nad potokiem Miechówką. Zapraszam do lektury.

Relacja:

W dzisiejszej relacji zapraszam na opis mojej wycieczki do Miechowa jaką odbyłem na początku listopada 2019 roku. Wtedy to miałem przyjemność reprezentować nyską parafię świętych apostołów Piotra i Pawła na konferencji naukowej pt.: „Dziedzictwo Bożogrobców w Polsce”.

W sobotę (09.11.2019 r.) wczesnym rankiem ruszam z Nysy w kierunku Miechowa. Przede mną kilkugodzinna podróż samochodem, którą całkiem sprawnie udaje mi się jednak pokonać. Około godziny 10:00 docieram do Domu Kultury w Miechowie gdzie ma się rozpocząć konferencja naukowa organizowana w 200-lecie kasaty miechowskiego domu generalnego Zakonu Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Pańskiego w Jerozolimie – znanych nam bardziej jako Bożogrobcy.

Historia Zakonu Bożogrobców – Kanoników Regularnych, Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego sięga 1099 r. Wówczas książę Gotfryd de Bouillon ustanowił 20-osobową grupę świeckich rycerzy i duchownych w celu opieki nad Bożym Grobem w Jerozolimie. Zakon stracił na znaczeniu po upadku Akki. Jego gałąź duchowna – Zakon Kanoników Regularnych po okresie świetności, znacznie się osłabił.

W Europie zakon odnowił się w 1304 r., choć jego organizacja przypominała bardziej bractwo. Do właściwej struktury zakonu rycerskiego został przywrócony w drugiej połowie XIX w. W 1847 r. decyzją Stolicy Apostolskiej Zakon Rycerski Świętego Grobu Bożego odrodził się jako zgromadzenie osób świeckich. Podstawowym celem wznowionego zakonu jest wspieranie chrześcijan w Ziemi Świętej i łacińskiego patriarchy w Jerozolimie.

Osiedlając się w XII w. w Polsce, w Miechowie, bożogrobcy wprowadzili tu swoją specyficzną liturgię i nabożeństwa, wcześniej nieznane, m.in. rozpowszechnili zwyczaj urządzania grobu Chrystusa w kościołach w Wielki Piątek. Bożogrobców sprowadził wielmoża małopolski komes Jaksa herbu Gryf powracając z Ziemi Świętej i ufundował im kościół i klasztor w swych dobrach, na złożonym kopczyku świętej ziemi z Jerozolimy. W 1819 r. nastąpiła kasata zakonu bożogrobców, ale wieloletnie starania kolejnych proboszczów miechowskich o przywrócenie dawnej rangi zostały zwieńczone sukcesem.

Obecnie zakon jest stowarzyszeniem duchownych i świeckich, nie związanych ślubami zakonnymi, działa w ponad 40 krajach. Bożogrobcy aktywnie wspierają katolików w Ziemi Świętej, utrzymują i prowadzą tam blisko 100 szkół. Bożogrobcy formalnie powrócili do Polski w latach 90. XX w. W 1995 r. mianowano kardynała Józefa Glempa Wielkim Przeorem i utworzono zwierzchnictwo bożogrobców w Polsce. Jego siedziba znajduje się w Miechowie, przy Bazylice Mniejszej Grobu Bożego.

Dzięki działalności bożogrobców, zwanych także miechowitami, Miechów stał się „Polską Jerozolimą”, w którym po dziś dzień trwa tradycja kultu Grobu Jezusa i ożywione, stałe kontakty z Ziemią Świętą. Także cieszę się, że mogłem wziąć udział w takim wydarzeniu. Po wejściu do Domu Kultury okazało się, że sala jest wypełniona w pełni przez wielu znamienitych gości zainteresowanych dziedzictwem Bożogrobców.

Punktualnie o godzinie 10:00 konferencję otworzył ks. prof. dr hab. Janusz Królikowski (Uniwersytet Papieski Jana Pawia II w Krakowie), który wygłosił referat pt. „Kasata Zakonu Bożogrobców w Miechowie- kontekst kościelno- polityczny”. W swoim wykładzie zaznaczył, że mijające 200 lat od likwidacji zakonu nie jest i nie może być pojmowane w kontekście świętowania, tylko raczej przypomnienia bardzo trudnego momentu dla Miechowa i Bożogrobców w ogóle, gdyż była to „interwencja brutalna, polityczne uderzenie w Kościół”.

Następnie prelekcję na temat: „Wkład bożogrobców do duchowości i pobożności w Polsce”, wygłosił ks. prof. dr hab. Jarosław Popławski ESSH (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie). W swoim wystąpieniu profesor koncentrował się na wkładzie bożogrobców w duchowość i pobożność w Polsce. Mocno wybrzmiał tutaj również temat duchowego dziedzictwa bożogrobców, a głównie ich wkładu w teologię Zmartwychwstania.

Po tym wykładzie organizatorzy konferencji zaprosili uczestników na przerwę kawową, a po niej swoją prelekcje na temat: „Pusty grób Chrystusa- przesłanie teologiczno- duchowe”, wygłosił ks. prof. dr hab. Bogdan Ferdek (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu). Profesor również w swoim wystąpieniu poruszył kwestie duchowego dziedzictwa bożogrobców, a głównie ich wkładu w teologię Zmartwychwstania. Przypomniał także, że Pusty Grób był wykorzystywany przez obrońców prawdy o Zmartwychwstaniu, a działanie apologetyczne stanowiło przeciwwagę dla oskarżeń o oszustwie na temat zmartwychwstania Chrystusa. Podkreślano, że idea Pustego Grobu jest nadal potrzebna, gdy mnożą się np. teorie o reinkarnacji.

Chwilę później swój wykład na temat: „Święto Bożego Grobu- geneza i przesłanie teologiczno- duchowe”, wygłosił dr Paweł Beyga (Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu). Przypomniał on w swoim wykładzie, że w pobożności bożogrobców akcent został położony na fakcie Zmartwychwstania i jego owocach, podkreślając rys rezurekcyjny, a nie pasyjny.

Ostatnim prelegentem był ks. prał. dr Jerzy Bielecki ESSH (Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Częstochowskiej), inicjator konferencyjnego wydarzenia, który wygłosił referat na temat: „Odnowienie Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu Bożego w Jerozolimie jako kontynuacja Militia Sancti Sepulchri”. W swoim wykładzie prelegent 650 lat bożogrobców i ich wkład historię w Kościoła odniósł m.in. do czasów współczesnych zauważając, że nadal korzystamy z dorobku bożogrobców, ich duchowości, dokumentów, źródeł, wzniesionych budowli; nadal można także mówić o Kościele walczącym – obecnie w obronie zagrożonych wartości.

W taki sposób minęła konferencja, tuż po której miałem przyjemność wziąć udział w wycieczce po zespole klasztornym bożogrobców w Miechowie. Na cały tutejszy zespół składają się: Bazylika Grobu Bożego, klasztor, zamek generałów zakonu i baszta.

Na początek organizatorzy zapraszają nas do Bazyliki Grobu Bożego. Jest to trzynawowy kościół gotycki z przełomu XIV i XV wieku z elementami romańskimi z XIII wieku. Pod koniec XVIII wieku została przebudowana w stylu późnobarokowym. Przykrywa ją dach z blachy miedzianej, na którym umieszczona jest barokowa wieżyczka na sygnaturkę. Nad całością góruje sześciokondygnacyjna wieża przykryta kulistym hełmem.

Do kościoła wchodzi się przez kruchtę od południowej strony nawy. Sama kruchta to kwadratowy dwukondygnacyjny budynek o ściętych narożnikach, nakryty płaską kopułą z obeliskiem na szczycie. Na zewnątrz kruchty we wnękach znajdują się dwie rzeźby: Ofiarowanie z XVII wieku oraz późno barokowa św. Jadwiga Śląska. Na wysokich cokołach stoją rzeźby: św. Piotr, św. Paweł oraz postacie dwóch aniołów.

Dzisiejszy wygląd pochodzi z przebudowy dokonanej w XVIII wieku w stylu barokowym. Wnętrze świątyni robi niesamowite wrażenie. Po bokach nawy głównej znajdują się liczne boczne ołtarze. Na uwagę zasługuje jednak prezbiterium z głównym ołtarzem wykonanym w stylu rokokowo-klasycystycznym, który złożony jest z trzech części:

• rokokowego tabernakulum na mensie ołtarzowej, złożonego z trzech lustrzanych płyt, ozdobionych misterną ornamentyką; na jego zwieńczeniu umieszczono Ducha Świętego pod postacią gołębicy oraz wizerunki świętych Grzegorza i Augustyna
• części środkowej, będącej płaskorzeźbą stiukową przedstawiającą Zmartwychwstanie
• części górnej, w której znajduje się wizerunek Boga Ojca adorowanego przez Anioły.

Poprzez kościół można dostać się do zabudowań klasztornych z krużgankami. Tutaj również się udajemy bowiem usytuowana tu jest największa atrakcja świątyni, a mianowicie gotycko-renesansowa Kaplica Grobu Chrystusa. Dawny klasztor Bożogrobców w Miechowie to czworobok, pośrodku którego znajduje się prostokątny wirydarz z gotycko-renesansowymi krużgankami, nakrytymi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ze zwornikami w kształcie tarcz herbowych.

Miechowska kopia Grobu Pańskiego została zbudowana około 1530 roku w linii wschód-zachód, tak jak grób w Jerozolimie. Kaplica odpowiada opisowi biblijnemu: łoże grobowe znajduje się po prawej stronie (pomieścić może pięć osób), posiada małe wejście, (by zajrzeć do środka trzeba się przed nim mocno schylić), zasunąć go można dużym kamieniem. Wymiary wewnętrzne są bardzo zbliżone lub identyczne w stosunku do pierwowzoru jerozolimskiego. Z okresu budowy grobu pochodzą prawdopodobnie renesansowe malowidła zdobiące jego kopułę, odkryte na przełomie lat 2008-2009.

Tuż obok znajduje się kolejna ciekawa kaplica gdzie usytuowano kopię Całunu Turyńskiego. Oczywiście tam również się udajemy, a także przechodzimy dookoła całe krużganki, kończąc tym samym naszą wycieczkę.

Następnie organizatorzy zapraszają nas do zamku generałów zakonu. Budynek ten był siedzibą proboszczów generalnych zakonu bożogrobców, a po kasacie zakonu znajdowała się tu plebania parafii Grobu Bożego w Miechowie.

Jest to prostokątny budynek o cechach późnobarokowych. Parter od strony zachodniej posiada korytarz, w którym są wejścia do poszczególnych pomieszczeń z krzyżowymi sklepieniami. Natomiast na piętrze znajduje się kilka sal o różnym przeznaczeniu.

W pomieszczeniach tego budynku znajduje się obecnie siedziba Muzeum Ziemi Miechowskiej. Jest to placówka muzealna, gromadząca zabytki archeologiczne, historyczne i etnograficzne z terenu powiatu miechowskiego.

W ten sposób nasza wycieczka po zabudowaniach zespołu klasztornego bożogrobców dobiega końca. Teraz organizatorzy zapraszają nas ponownie do klasztoru tym razem na uroczysty obiad, po którym każdy z uczestników konferencji otrzymał książkę Zbigniewa Pęckowskiego pt. „Życie wewnętrzne i działalność bożogrobców miechowskich”.

Punktualnie na godzinę 16:00 zgodnie z planem wydarzenia w Bazylice Grobu Bożego odbyła się msza dziękczynna za 650. lat obecności Bożogrobców w Polsce pod przewodnictwem Jego Ekscelencji Ks. Bp. Jana Piotrowskiego, biskupa diecezji kieleckiej, w której wziąłem udział tylko chwilę bowiem godzina już późna, a przede mną jeszcze kilka godzin drogi powrotnej do Nysy. Niemniej jednak ciekawym przeżyciem było zobaczyć członków zakonu w ich oficjalnych strojach, którzy uczestniczyli we mszy świętej.

W taki sposób dobiegł końca mój pobyt w Miechowie. Jak wspomniałem nie uczestniczyłem w całej mszy świętej bowiem czekał mnie jeszcze kilkugodzinny powrót do Nysy. Cieszę się, że mogłem uczestniczyć w tak wspaniałym wydarzeniu, a także zwiedzić klasztor bożogrobców, czyli zakonu, który związany jest również z Nysą. Na pewno kiedyś tu wrócę, a tymczasem polecam Miechów.