Wiosenne przebudzenie podkowca

Wiosenne przebudzenie podkowca to impreza, która odbyła się w maju 2018 roku w Głuchołazach. Serdecznie zapraszam do lektury relacji z tego wydarzenia.

Relacja:

Początkiem maja w Głuchołazach odbyła się bardzo ciekawa impreza dla miłośników przyrody. Oddział PTTK Tryton w Nysie, przy współpracy z Fundacją Benevolens oraz Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody (w skrócie PTPP) „pro Natura”, zorganizował imprezę pod nazwą „Wiosenne przebudzenie podkowca”. Skierowana ona była do młodzieży szkolnej, a także miłośników przyrody i przewodników – bowiem miała też charakter szkolenia przewodnickiego.

Wszystko rozpoczęło się w piątek (11.05.2018 r.) od zajęć w szkołach, które zorganizował dla młodzieży Piotr Firlej – przedstawiciel PTPP „pro Natura”, przewodnik beskidzki. Zajęcia cieszyły się ogromną popularnością, a młodzież mogła dowiedzieć się licznych ciekawostek na temat Podkowca Małego. Sobota natomiast to główny dzień tego wydarzenia. O godzinie 12:00 rozpoczęła się faza pierwsza imprezy, czyli spotkania dla całych rodzin. W Głuchołazach przed budynkiem Waldesruh czyli dawnym Domem Wypoczynkowym „Górnik”, należącym obecnie do Fundacji Benevolens rozpoczął się piknik dla rodzin z licznymi animacjami, konkursami, quizami, a wszystko oczywiście związane z Podkowcem Małym. Na imprezę wybieram się razem z Marcinem Nowakiem, jednak nas bardziej interesuje druga faza tego wydarzenia – ale o tym za chwile. Na miejsce docieramy o godzinie 15:00 tymczasem piknik prowadzi Piotr Firlej z PTPP „pro Natura”, a pomaga mu Zbigniew Błauciak z Oddziału PTTK Tryton w Nysie.

O godzinie 16:00 rozpoczyna się faza druga imprezy, czyli ta która nas bardziej interesuje, bowiem związana jest z przewodnikami (i oczywiście kursantami co akurat mnie dotyczy). Przed nami prelekcje dla przewodników, krajoznawców, przyrodników, turystów oraz osób zainteresowanych. Nim rozpoczną się wykłady udajemy się w okolice górnego stawu, gdzie ma miejsce mała uroczystość. Mianowicie prezentacja odręcznej repliki zabytkowego medalionu hrabiny i hrabiego von Ballstrem, do których niegdyś należał wspomniany ośrodek. Uroczystego odsłonięcia dokonują przedstawiciele Fundacji Benevolens. Także na ich ręce wędruje Znak Jakości Krainy Podkowca. To takie wyróżnienie przyznane przez Krainę Podkowca za działalność na rzecz ochrony tego nietoperza.

Po tej miłej uroczystości przenosimy się do dawnej sali balowej ośrodka Górnik, tutaj za chwilę rozpoczną się wykłady. Na początek swój wykład wygłosi Marcin Nowak – Prezes Oddziału PTTK Tryton w Nysie. Marcin w swoim wykładzie poruszył kwestie Nyskich fortyfikacji i ich mieszkańców. W trakcie wykładu mogliśmy się dowiedzieć wielu ciekawostek na temat historii powstania nyskiej twierdzy, a także form ochrony przyrody stosowanych dziś na obszarze Fortów Nyskich. Tutaj także chronione są nietoperze, jednak nie jest to Podkowiec Mały.

Kolejny dwaj prelegenci to Jan Wróblewski oraz Kazimierz Staszów. Ten pierwszy w swoim wykładzie poruszył temat marmuru sławniowickiego, natomiast ten drugi opowiadał o skarbach i sekretach Księstwa Nyskiego. Podczas pierwszej prelekcji dowiedzieliśmy się kilku ciekawostek na temat słynnego marmuru sławniowickiego z którego wykonana jest m.in. Fontanna Trytona w Nysie. Pan Jan wspomniał także, że na terenie kopalni znajduje się liczna kolonia Podkowca Małego. Druga prelekcja to natomiast historia Księstwa Nyskiego i wiele ciekawostek, które opowiedział Pan Kazimierz Staszków znany działacz turystyczny z regionu nyskiego, autor licznych publikacji o Nysie i terenach Księstwa.

Kolejny wykład na temat: „Podkowiec ma gust! O życiu podkowca, miejscach bytowania i ochronie w Głuchołazach i regionie” wygłosił Rafał Szkudlarek z PTPP „pro Natura”. Tutaj mogliśmy poznać wiele ciekawostek na temat tego niewielkiego jak się okazuje nietoperza, którego liczna kolonia znajduje się na dachu ośrodka Górnik. W trakcie wykładu uruchomione zostały także kamery na dachu dzięki czemu mogliśmy zobaczyć znajdujące się nad nami nietoperze.

Sam Podkowiec Mały należy do najmniejszych krajowych nietoperzy. Waży mnie więcej tyle co moneta dwuzłotowa. Posiada na pyszczku wokół nozdrzy narośl w kształcie podkowy, która służy mu do echolokacji. Jego futerko na grzbiecie jest jasnobrązowe a od strony brzucha jaśniejsze, szarawe. Ulubionym pokarmem są komary i inne muchówki. Może żyć nawet 30 lat. Podkowiec jest szybkim i bardzo zwrotnym nietoperzem. Dzięki szerokim skrzydłom potrafi doskonale manewrować w powietrzu. Zawisanie w locie nie sprawia mu żadnej trudności. Roczny cykl życia podkowca można podzielić na trzy okresy: porodu i wychowania młodych (wiosna-lato), godów i akumulacji tłuszczu (koniec lata- jesień), hibernacji czyli snu zimowego (zima).

Latem spotyka się podkowce na obszernych strychach kościołów i cerkwi, niekiedy również szkół, dworów i innych budynków. W miejscach tych samice tworzą tak zwane kolonie rozrodcze, w których rodzą i wspólnie wychowują potomstwo. Schronienia te muszą być przede wszystkim ciepłe, nie zagospodarowane i posiadać wlot. Podkowiec wymaga dość dużych otworów wlotowych, gdyż nie potrafi przeciskać się przez szczeliny. W odróżnieniu od podkowców inne nasze krajowe gatunki nietoperzy zadowalają się byle szparą w deskach. Podkowce zimują w jaskiniach i piwnicach, przy czym są bardzo wymagające – korzystają jedynie ze stosunkowo ciepłych obiektów podziemnych. Posiadają ogromną niechęć do dalekich wędrówek. Dlatego, odległość między ich schronieniami letnimi i zimowymi zazwyczaj nie przekracza kilku do kilkunastu kilometrów. Bardzo się przywiązują się do swoich kwater.

Podkowiec mały to jeden z najbardziej zagrożonych gatunków nietoperzy.Od lat 60. do 80. XX wieku obserwowano w całej Europie ogromny spadek jego liczebności, dotyczyło również terenu Polski. Dziś w części krajów Europy wyginął niemal zupełnie(w Belgii, Niemczech i Szwajcarii,) lub nawet całkowicie (w Holandii i Luksemburgu).W Europie jego zasięg rozciąga się od Hiszpanii po południową Ukrainę, Krym i Kaukaz. Północną granicę zasięgu stanowią Irlandia, południowa część Wysp Brytyjskich, Belgia, południowe i centralne Niemcy, południowa część Polski i Ukrainy.

Trochę nam się przedłużyła część wykładowa, dlatego też tuż przed godziną 21:00 głos zabiera Piotr Firlej z – PTPP „pro Natura” oraz Krainy Podkowca, który zaprasza nas teraz na finał całego spotkania jakim będzie obserwacja wylotów nietoperzy, chociaż w planie mamy jeszcze jeden wykład.

Wychodzimy z budynku i udajemy się na tył obiektu. Tutaj czeka już na nas specjalnie przygotowania kamera, przez którą będzie widać przelot nietoperzy. Także Piotr Firlej zabiera ze sobą specjalny detektor, który mierzy poziom dźwięku wydawany przez nietoperze (gdyż te posługują się echolokacją), dzięki czemu będziemy mogli słyszeć, jak wylatują z budynku. Kilka chwil oczekiwania i rozpoczyna się spektakl. Czasami udaje się dostrzec w ułamkach sekund wylatujące nietoperze. Są bardzo szybkie i naprawdę trudno je dostrzec, mi się udaje kilka razy dostrzec. Natomiast jeśli chodzi o dźwięki to co chwila słychać kolejne wylatujące nietoperze.

Pokaz zrobił na wszystkich ogromne wrażenie, a po nim wracamy do sali, gdzie odbędzie się ostatni wykład – ten który miał być przed obserwacją. Poprowadzi go Piotr Firlej, a temat będzie następujący: „Jak prowadzi wycieczkę z animacjami Przewodnik Krainy Podkowca?”. Piotr w bardzo ciekawy sposób opowiada przewodnikom o różnego rodzaju ciekawostkach metodycznych związanych z prowadzeniem wycieczek, gdzie tematyka obejmuje Podkowca. Dowiadujemy się jakie gadżety można wykorzystać w pracy (m.in. małe pluszowe nietoperze) czy jakie gry i zabawy można zorganizować. Kilku ochotników bierze udział w pokazie gier w tym Marcin, Jarek i Marek z Oddziału PTTK Tryton w Nysie. Każdy uczestnik wykładu otrzymuje także pakiet materiałów dotyczących omawianych gier i zabaw.

W taki sposób nasze szkolenie dobiega końca. Wiosenne przebudzenie podkowca to kolejna udana impreza zorganizowana przez Oddział PTTK Tryton. Liczę na więcej tego typu imprez gdzie będzie można poznać tyle ciekawostek przyrodniczych, a także i ciekawostek metodycznych przy prowadzeniu grup turystycznych.