Zamek Bolków

Zamek Bolków to XIII-wieczna budowla, będąca przykładem średniowiecznego budownictwa obronnego. Zapraszam do lektury.

Relacja:

W dzisiejszej relacji zapraszam na opis wycieczki na Zamek Bolków, jaką odbyłem podczas mojego urlopu w 2019 roku. Wtedy to nocowałem w Karpaczu i głównie wędrowałem po Karkonoszach, lecz w ostatnim dniu w drodze powrotnej postanowiłem wybrać się właśnie do Bolkowa. Rankiem po śniadaniu ruszam samochodem z ośrodka, a na miejsce docieram około 10:30. Samochód pozostawiam na parkingu w pobliżu zamku, który góruje nad miejscowością. Zabieram plecak i ruszam na zwiedzanie. Krótki spacer i po chwili wyłaniają się potężne ruiny. Przekraczam bramę wejściową i docieram do kasy gdzie należy kupić bilet wstępu.

Warto jeszcze wspomnieć, że Bolków to niewielkie, historyczne miasteczko położone w województwie dolnośląskim, nad Nysą Szaloną, 19 km od Szczawna-Zdrój i 23 km od Wałbrzycha. Bolków powstał już w XIII wieku jako osada targowa na skrzyżowaniu dróg handlowych z Wrocławia i Legnicy do Czech. Prawa miejskie ośrodek otrzymał w 1276 roku pod nazwą Gaj. Obecna nazwa pojawiła się po 1312 roku. Sławę miejscowość zyskała dzięki pięknym ruinom średniowiecznej warowni.

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1277 r., gdzie książę Bolesław II legnicki pisze o Hain castro nostro. Zamek Bolków został zbudowany na polecenie księcia legnickiego Bolesława II Rogatkę zwanego Łysym i później rozbudowany przez jego syna Bolka I Surowego, księcia świdnicko-jaworskiego. Z inicjatywy Bolka I rozbudowano szereg warowni kontrolujących przejścia z Czech na Śląsk przez pasmo Sudetów. Przyczyniło się to do utrzymania niezawisłości księstwa świdnicko-jaworskiego do końca XIV w. (najdłużej ze wszystkich śląskich księstw).

W połowie XIV w. zamek połączono z systemem fortyfikacji miejskich, jego południowy i południowo-wschodni narożnik zostały połączone z miejskimi murami obronnymi. W czasach piastowskich rezydentami zamku byli książęcy burgrabiowie, tacy jak: Logau, Schaffgotsch, Schweinichen, Salza. W latach 1301-1368 za panowania książąt Bernarda świdnickiego i Bolka II Małego (od 1353 r.) zamek został powiększony.

Bolko II był bezdzietny, dlatego adoptował córkę zmarłego brata Henryka (1343 r.), Annę i ustanowił ją dziedziczką księstwa. 27 maja 1353 r. odbył się ślub Anny z królem czeskim Karolem IV. 3 lipca zapisał Bolko II Annie i Karolowi IV księstwa, warunkiem było to, że do swojej śmierci będzie mógł nimi władać, tak samo jak jego żona księżna Agnieszka Habsburska. W 1392 r. zamek przeszedł na własność królów czeskich. Do tego roku najprawdopodobniej od czasów Bolka I zamek pełnił rolę skarbca. W czasie napadów husytów miasto zostało zniszczone, ale zamek nie został zdobyty.

W 1463 r. król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Hansa von Tschirnhaus, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania w 1468 r. przez mieszczan wrocławskich i świdnickich pod przywództwem Guncela II Świnki zbrojnej wyprawy na zamek.

Na początku XVI w. zamek za sprawą króla Ferdynanda I został przekazany wrocławskiemu biskupowi w dożywocie. Biskup na polecenie monarchy podjął rozbudowę zamku. W latach 1539-1540 zamek pod kierownictwem lombardzkiego architekta Jakuba Parra został przebudowany. Powiększono przede wszystkim obszar warowny. Wybudowano, otoczone murami i bastejami, dziedzińce w części południowo-zachodniej oraz od strony miasta. Umocnienia te połączono z dwiema basztami miejskimi. Wieża zyskała blankowanie w formie jaskółczych ogonów.

Po śmierci biskupa w 1543 r. zamek przeszedł jako lenno na jego rodzinę. Od 1570 r. właścicielem zamku był Matthias von Logau. W 1596 r. zamek przeszedł w ręce rodu Zedlitz. W 1703 r. po wygaśnięciu bolkowskiej gałęzi rodziny Zedlitz zamek wraz z miastem zostają sprzedane cystersom z Krzeszowa. Od tego czasu zamek pozostaje niezamieszkany.

Edyktem sekularyzacyjnym z 30 października 1810 r. zamek przechodzi na własność skarbu państwa pruskiego. W tym czasie budowla zaczyna popadać w ruinę. W 1813 r. po wojnach napoleońskich na zamku zatrzymali się rosyjscy żołnierze. Szukając legendarnego złota, wykuli dziurę u podstawy wieży, by w efekcie dostać się do lochu głodowego.

10 marca 1913 r. burmistrz Bolkowa (Feige) powołuje Verein für Heimatpflege (Bolkowskiego Towarzystwa Regionalnego), które miało na celu ożywieniu ruchu turystycznego. Wybuch wojny nie pozwolił jednak na realizację planu. W 1922 r. odbudowany został Dom Niewiast, parter zagospodarowano na schronisko młodzieżowe, a piętro na muzeum regionalne. Po dojściu Hitlera do władzy zamek stał się własnością państwa. Dziś na zamku w Bolkowie kilka razy do roku odbywają się pokazy walk rycerskich, jak i koncerty muzyki gotyckiej, na które zjeżdżają rzesze fanów tego typu muzyki.

Bilet kupiony i czas ruszać na zwiedzanie, przekraczam kolejną bramę i wychodzę na dziedziniec. Na początek ruszam do tzw. Domu Niewiast. Tutaj bowiem znajduje się muzeum, które zostało założone w XX wieku. Wtedy to eksponaty były bardzo liczne, jednak niestety pojawiały się w tym czasie włamania i kradzieże, co doprowadziło do zubożenia eksponatów.

Obecnie muzeum mieszczące się na zamku nazywa się Muzeum Zamek Bolków. Wystawa stała, która znajduje się na I piętrze, nazywa się „Budownictwo Obronne Księstwa Świdnicko-Jaworskiego”, a parter w Domu Niewiast zajęty jest przez inne wystawy czasowe.

Po wyjściu z muzeum kieruję się na dalsze zwiedzanie zamku. Teraz ruszam zobaczyć zewnętrzny pierścień murów obronnych, który co ciekawe przystosowany jest do użycia broni palnej. Gdy wychodzę poza obręb zamku moim oczom wyłania się punkt widokowy z którego roztacza się ciekawa panorama m.in. na oddalony Zamek Świny. Będąc na punkcie widokowym gdy odwracam się mogę przyjrzeć się potężnej bryle zamku, która robi wrażenie.

Po chwili ruszam dalej na mały spacer po okolicach zewnętrznego muru, a następnie kieruję się w stronę wieży zamkowej na którą można wejść. Jest ona przykładem tak zwanej wieży z dziobem i stanowi rzadki przypadek tego typu wieży w Polsce. Została wybudowana na planie koła, a dzięki dziobowi kule armatnie miały się ześlizgiwać po ścianach wieży. Na dolnym poziomie wieży znajdował się niegdyś loch głodowy, do którego zrzucano skazańców, którzy umierali z głodu i z powodu urazów po upadku. Dziś natomiast wieża pełni funkcje tarasu widokowego z którego rozpościera się niesamowita panorama na miasto, a także okoliczne pasma górskie na czele z Masywem Ślęży, Górami Sowimi, Górami Wałbrzyskimi, Rudawami Janowickimi czy Górami Kaczawskimi. Tutaj postanawiam spędzić dłuższą chwilę na podziwianie widoków i zrobienie pamiątkowych zdjęć.

W ten sposób moja wizyta na zamku Bolków dobiega końca, bowiem po zejściu ruszam jeszcze na zakupy pamiątek do sklepiku, a następnie kieruję się na parking do samochodu. Opuszczam Bolków i ruszam w drogę powrotną do domu. Nim jednak ostatecznie zakończę swój urlop, w planie mam jeszcze zdobycie Szczelińca Wielkiego (919 m n.p.m.) w Górach Stołowych.