Przewodnik Karkonoskiego Parku Narodowego to program edukacyjny dla Przewodników Sudeckich organizowany w KPN. Zapraszam do lektury.

Wstęp

Od kilku lat Karkonoski Park Narodowy realizuje program edukacyjny „Przewodnik Karkonoskiego Parku Narodowego” dla przewodników górskich sudeckich, kończący się uzyskaniem certyfikatu. Idąc na kurs Przewodnika Sudeckiego już w 2020 roku znałem ten program i wiedziałem, że jeśli tylko uda mi się zdobyć uprawnienia państwowe, to przy najbliższej możliwej okazji będę chciał zrobić certyfikat KPN.

Karkonosze to jedno z moich ulubionych pasm górskich w Sudetach. W ostatnich latach miałem okazję kilka razy na dłużej pobyć tutaj. Karkonoski Park Narodowy robi kapitalną robotę w zakresie ochrony tego pasma. Nadto wydaje wiele wspaniałych publikacji i organizuje bardzo ciekawe szkolenia, dlatego wiedziałem, że będę chciał stać się pewnego rodzaju ambasadorem parku.

Certyfikat „Przewodnika Karkonoskiego Parku Narodowego” jest potwierdzeniem wysokich kompetencji w zakresie wiedzy przyrodniczej o Karkonoskim Parku Narodowym oraz uprawnia do używania identyfikatora oraz noszenia odznaki i ubioru z logo Przewodnika Karkonoskiego Parku Narodowego. Jednak warunkiem uzyskania tych wspaniałości jest odbycie szkolenia w formie zajęć edukacyjnych wraz z zaliczeniem testu wiedzy przyrodniczej oraz odbycie wolontariatu w Karkonoskim Parku Narodowym.

Po zakończonym kursie Przewodnika Górskiego Sudeckiego i zdobyciu uprawnień, próbowałem zorientować się u koleżanki Oli Trytek – koordynatorki projektu, kiedy ruszy kolejna edycja szkolenia. Trochę przyszło czekać, ale w końcu jesienią 2022 roku pojawiło się w internecie ogłoszenie o pierwszym po pandemicznej przerwie szkoleniu.

Mimo planów związanych z rozpoczęciem kursu Przewodnika Jurajskiego, szybko zdecydowałem się zapisać na to szkolenie. Razem ze mną zebrała się mocna ekipa z kurs Przewodnika Sudeckiego: Monia, Olga, Marta, Włodek oraz Maciek. Ponadto na kurs zapisała się ekipa z kursu Wałbrzyskiego na czele z Igą. Tak więc gwarancja dobrego towarzystwa szybko się potwierdziła.

Zgodnie z ogłoszeniem szkolenie zaplanowano na cztery dni, a dokładnie na dwa dwudniowej zjazdy.  Wszystkie zajęcia zaplanowano w Karkonoskim Centrum Edukacji Ekologicznej KPN w Szklarskiej Porębie, a oczywiście koordynatorem całego szkolenia została Ola Trytek, którą miałem już okazję poznać kilka lat wcześniej na szkoleniach w Karkonoskim Parku Narodowym organizowane przez Regionalny Samorząd Przewodników Turystycznych PTTK Województw Dolnośląskiego i Opolskiego.

Jako, że samo szkolenie jest oczywiście świetną okazją do spotkania integracyjnego. Na oba zjazdy nasza ekipa zdecydowała się zorganizować sobie wspólne noclegi. Przy okazji pierwszego jedynie na nocleg z piątku na sobotę, a przy okazji drugiego zjazdu, aż do niedzieli. Dzięki temu trafiła nam się dobra okazja aby więcej czasu spędzić w super, turystycznym gronie.

I zjazd

Piątek (18.11.2022 r.)

W końcu nastał ten dzień. Piątek, 18 listopada 2022 r., wczesnym rankiem razem z Martą i Olgą ruszamy z Paczkowa w kierunku Szklarskiej Poręby. Szybko docieramy na miejsce i jeszcze przed zajęciami kwaterujemy się w hotelu. Zajęcia zaplanowano na godzinę 11:00, więc nie trzeba było zrywać się bardzo wcześnie rano.

Punktualnie o godzinie 11:00 spotykamy się w grupie 30-osobowej w sali Karkonoskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. Tutaj na początek wita nas Ola Trytek, która przybliża nam kilka informacji organizacyjnych na temat szkolenia i jego przebiegu, a po chwili zaprasza nas na pierwszy wykład. Oli przypadł do przedstawienia temat geologii i geomorfologii Karkonoszy.

Tuż po Oli wykład na temat klimatu Karkonoszy oraz pokrywy śnieżnej tego pasma przedstawił nam Krzysztof Krakowski. Na koniec dnia odwiedził nas dr Andrzej Raj Dyrektor Karkonoskiego Parku Narodowego, który przywitał nas na szkoleniu oraz zaprosił na wykład na temat historii i uwarunkowań prawnych funkcjonowania KPN. Nie obyło się bez serii pytań, na które Pan Dyrektor z miłą chęcią opowiadał. Nadto przedstawił kilka informacji na temat bieżących spraw związanych z funkcjonowaniem parku oraz jego ewentualnym poszerzeniem.

W taki sposób minął nam pierwszy dzień zajęć, a wieczór oczywiście spędziliśmy w jednym z lokali Szklarskiej Poręby na obiadokolacji i wieczornej integracji, która przeniosła się szybko do ośrodka i trwała do późnych godzin nocnych.

Sobota (19.11.2022 r.)

Sobotni poranek rozpoczęliśmy od śniadania w ośrodku tuż po którym na godzinę 9:00 ruszyliśmy na kolejny dzień wykładów. Te dziś zostały zaplanowane w trzech blokach i potrwać miały do godzinny 16:00. W budynku czekała już na nas Ola Trytek, która przedstawiła nam pierwszą prelegent, a dokładnie Lidię Przewoźnik, która wygłosiła nam referat na temat roślinności oraz grzybów i porostów Karkonoszy. Następnie odbyły się dwa wykłady dotyczące fauny Karkonoszy. Na początek o ptakach KPN opowiedział Grzegorz Hajnowski, a następnie o ssakach KPN opowiedział nam Artur Pałucki.

W taki sposób przy bardzo ciekawych wykładach minęła nam sobota na szkoleniu w Karkonoskim Parku Narodowym. Tuż po zajęciach pożegnaliśmy się z ekipą i każdy z nas rozjechał się w swoich kierunkach do domów, ale już nie mogliśmy się doczekać drugiego zjazdu.

II zjazd

Piątek (02.12.2022 r.)

Na drugi zjazd nie przyszło nam długo czekać, bo jedynie dwa tygodnie i już w piątek, 2 grudnia 2022 roku, rankiem tym razem z Martą ruszyliśmy z Paczkowa w kierunku Szklarskiej Poręby. Tak jak ostatnio zajęcia zaplanowano na godzinę 11:00, a my tym razem ruszyliśmy na spotkanie z planem pozostania w Szklarskiej Porębie do niedzieli.

Szybko meldujemy się na miejscu, a tym razem udało nam się zarezerwować bardzo fajny ośrodek niedaleko Karkonoskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. Po szybkim kwaterunku ruszamy do budynku KPN na zajęcia. Na piątek organizatorzy przygotowali nam bardzo ciekawy panel wykładowy.

Jako pierwszy o straży parku opowiedział nam Piotr Chilewski, a tuż po nim bardzo ciekawy wykład o ochronie przyrody i monitoringu w Karkonoskim Parku Narodowym przedstawił Marek Dobrowolski. Wszyscy śmiało stwierdziliśmy, że był to zdecydowanie najlepszy wykład z dotychczasowych, a Pan Marek z wielką pasją i mocno przejęty opowiadał o tym jakie zagrożenia czyhają na przyrodę KPN. Ewidentnie Pan Marek jest wielkim miłośnikiem ochrony przyrody i widać, że walka o ochronę przyrody to jego życie. Na koniec dnia Monika Rusztecka opowiedziała nam o zasadach udostępniania KPN.

W taki sposób minął nam piątek na szkoleniu, a wieczór spędziliśmy na integracji i rozmowach, nawet na temat ochrony przyrody i wykładu Marka Dobrowolskiego, który na długo utkwił w naszej pamięci.

Sobota (03.12.2022 r.)

Sobotni poranek rozpoczęliśmy od śniadania w ośrodku, tuż po którym ciepło się ubraliśmy i ruszyliśmy do naszych samochodów. Na ostatni dzień zajęć organizatorzy przewidzieli wycieczkę terenową, którą mieli poprowadzić Leszek Skrętkowicz, Ola Trytek oraz Krzysztof Bisaga.

Na początek samochodami ruszyliśmy do Muzeum Ziemi Juna, gdzie właściciele oprowadzili nas po ciekawej ekspozycji, opowiadając przy tym o skarbach Karkonoszy. Same muzeum znajduje się w budynku dawnej „karczmy głodowej” w Szklarskiej Porębie, w której podczas kryzysu w połowie XIX wieku wypiekano chleb dla pracujących przy budowie drogi robotników. Niestety w nocy z 17 na 18 marca 2015 roku w budynku muzeum wybuchł pożar, który spowodował poważne zniszczenia: spalił się budynek, eksponowane kamienie szlachetne i minerały z powodu bardzo wysokiej temperatury zostały zniszczone w całości lub części, natomiast Izba Pamięci, w której znajdowały się eksponaty związane Górskim Pogotowiem Ratunkowym, Przewodnikami Sudeckimi i Wlastimilem Hofmanem, uległa całkowitemu zniszczeniu. W efekcie zniszczeń muzeum przez kilka lat nie działało.

W muzeum przed pożarem eksponowane były minerały oraz kamienie szlachetne i ozdobne, pochodzące z terenu Sudetów: okazy siarki, barytu, chryzoprazu, agatu, ametystu, szczotek kwarcowych oraz kwarców dymnych. Ponadto prezentowano eksponaty pochodzące spoza granic Polski, m.in. z Rosji (bryłki czaroitu), Brazylii (geody ametystowe), Kenii (malachitowe stalaktyty) oraz Australii.

W podziemiach muzeum można było oglądać XVIII-wieczny piec chlebowy oraz zabytkowe narzędzia służące do wypieku chleba. Od 2010 roku funkcjonowała ekspozycja poświęcona przewodnictwu sudeckiemu oraz GOPRowi. Eksponowana była również kopia obrazu Matki Boskiej Łaskawej z Krzeszowa – jedna z czterech kopii tego obrazu, wykonana z okazji jego koronacji przez Jana Pawła II.

Placówka wznowiła działalność w 2018 r. Dziś muzeum może pochwalić się unikatową w skali Polski kolekcją minerałów ozdobnych i szlachetnych. W oryginalnie zaaranżowanych salach dowiedzieć się można o tradycjach i zwyczajach średniowiecznych poszukiwaczy skarbów – Walończyków.

Po zwiedzaniu Muzeum Ziemi Juna wracamy w okolice Karkonoskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. Nasze samochody zostawiamy na parkingu przy naszym ośrodku, a chwilę później z całą grupą spotykamy się przed budynkiem Karkonoskiego CEE, gdzie czekają już nasi opiekunowie.

Po chwili wstępu i określeniu zasad ruszamy na krótki spacer po okolicy. Grupę przejmuje Leszek Skrętkowicz, którego znam z zimowego szkolenia KPN w 2019 roku (niestety na dzień dodawania relacji na bloga – Leszka już z nami nie ma). Wędrując co jakiś czas zatrzymujemy się aby realizować różnego rodzaju zadania, które mają na celu pokazać nam jak zaangażować grupę i przyciągnąć ich uwagę przy zwiedzaniu KPNu. Bardzo ciekawym zadaniem jest podział na ptaki i drzewa, podczas którego drzewa są ścinane, aż do ostatniego. To w dosadny sposób obrazuje nam co jako ludzie robimy z przyrodą i jak cierpią na tym zwierzęta.

W trakcie spaceru nadleśniczy KPN Krzysztof Bisaga co jakiś czas zabiera głos i przedstawia nam różne ciekawostki dotyczące parku narodowego. Idąc rozmawiamy też na temat możliwości odbycia wolontariatu w ramach wyjścia w teren w celu tropienia zwierząt czym zajmuje się Pan Krzysztof. Wielu z nas interesuje ten temat i szybko zbiera się grupka chętnych osób.

Pod koniec wędrówki znalazła się chwila na przeprowadzenie krótkich zajęć z pierwszej pomocy, akurat padło na naszą Martusię, która w szybki sposób uporała się z założeniem chusty trójkątnej. W końcu docieramy pod budynek Karkonoskiego Centrum Edukacji Ekologicznej przed którym robimy sobie jeszcze pamiątkowe zdjęcie, a następnie wchodzimy do środka.

Przed nami ostatni element drugiego zjazdu, a mianowicie test wiedzy. Ruszamy do sali w której mieliśmy wszystkie wykłady. Na miejscu czeka już Ola Trytek, która rozdaje nam testy i ogłasza czas na rozwiązanie. Sam test dotyczył przede wszystkim zagadnień omówionych w ramach zajęć i miał formę testu wyboru. Po napisaniu Leszek Skrętkowicz zabrał jeszcze naszą grupę na zwiedzanie ekspozycji przyrodniczej zorganizowanej na parterze budynku CEE. W tym czasie Ola sprawdziła nasze testy, a po kilku chwilach przedstawiła nam wyniki, informując, że wszyscy uzyskali wynik pozytywny.

To nie był jednak koniec przygody, lecz koniec pierwszego etapu. Zgodnie z ogłoszeniem uczestnicy kursu zostali zobowiązani do odbycia dwudniowego wolontariatu o którym nieco szerzej poniżej. Nasza ekipa natomiast po zajęciach ruszyła do jednego z lokali uczcić zdany egzamin, a wieczór minął nam na integracji wspólnej z ekipą Igi z kursu Wałbrzyskiego. Natomiast niedzielny poranek po śniadaniu ruszyliśmy na krótką wycieczkę na punkt widokowy na Zbójeckich Skałach oraz do Jeleniej Góry, gdzie odwiedziliśmy przekrój geologiczny, a także pożegnaliśmy się z Monią na dworcu PKP. Razem z Martusią ruszyliśmy w drogę powrotną do Paczkowa, a po drodze zdobyliśmy jeszcze Wzgórze Gedymina (532 m n.p.m.) w Szczawnie-Zdroju.

Wolontariat

Jeśli chodzi o sam wolontariat, to początkowo zakładałem udział w zajęciach z tropienia zwierząt. Niestety zajęcia na Jurze, inne obowiązki oraz problemy zdrowotne spowodowały to, że plany te się mocno posypały. Wystąpiłem z prośbą do Oli o inną możliwość odbycia dwudniowego wolontariatu, a Ola zaproponowała mi abym przygotował porządną prelekcję o Górach Opawskich dla przewodników w formie wykładu online. Szybko podłapałem temat i udało mi się zorganizować takie szkolenie, które odbyło się 24 marca 2023 roku. Dzięki temu udało mi się w miarę spokojnie zaliczyć wolontariat.

Wręczenie certyfikatów

Szkolenie zakończone, egzamin zdany, wolontariat zaliczony… Nastał w końcu długo wyczekiwany dzień. Piątek, 28 kwietnia 2023 r., to dzień w którym wszyscy mogliśmy się spotkać w nowo otwartym Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoski Park Narodowy – Pałac Sobieszów, na uroczystości wręczenia certyfikatów Przewodnika Karkonoskiego Parku Narodowego.

Cała ceremonia rozpoczęła się o godzinie 10:00. Mi udało się dotrzeć chwilę wcześniej, dlatego miałem jeszcze chwilkę czasu aby rozejrzeć się po nowo otwartym obiekcie, który co ciekawe będziemy także w ramach dzisiejszego dnia zwiedzać.

Melduję się na ogromnej sali konferencyjnej, gdzie jest już nasza grupka, w tym przyjaciele z mojego kursu sudeckiego. Zawsze cieszę się na nasze spotkania. Na początku witają nas przedstawiciele Karkonoskiego Parku Narodowego w tym szefowa naszego kursu – Ola Trytek. Jest z nami także Dyrektor parku dr Andrzej Raj. Tuż po przywitaniu zostaliśmy zaproszeni na ciekawą prelekcję przyrodniczą Dariusza Kusia, po której Dyrektor KPN dr Andrzej Raj wręczył uroczyście legitymacje, odznaki i certyfikaty, a także koszulki. Oczywiście była także chwila na pamiątkowe zdjęcia i zdjęcie grupowe.

Na tym dzień się nie kończy, jak wspomniałem organizatorzy przewidzieli w programie naszego pobytu w Sobieszowie także zwiedzanie nowej ekspozycji w pałacu. Także po ceremonii wręczenia certyfikatów pracownicy KPN zapraszają nas na zwiedzanie nowo otwartych wystaw: Klimatyczne Karkonosze oraz historycznej Pałac Sobieszów.

Na początek ruszamy do Wielkiej Stajni, gdzie w sześciu dużych salach przygotowano ekspozycję o nazwie „Klimatyczne Karkonosze”. Wszystko w nowoczesnym stylu z wykorzystaniem wielu multimediów. Zwiedzając wystawę mogliśmy się stać obserwatorami i badaczami przeróżnych zjawisk przyrodniczych występujących w Karkonoszach, doświadczyć zmienności górskiej pogody, odwiedzić las nocą i udać się na wędrówkę przez wszystkie piętra roślinne Karkonoszy. Bardzo ciekawy pokaz mogliśmy zobaczyć w tzw. kinie zjawisk pogodowych, gdzie przedstawione zostało pasjonujące widowisko ze wschodem i zachodem słońca, burzą, zamiecią śnieżną, widmem Brockenu i procesem  powstawania tęczy.

Druga część ekspozycji znajduje się pałacu, który dziś na górnych kondygnacjach stanowi siedzibę dyrekcji Karkonoskiego Parku Narodowego, natomiast na parterze rozlokowano wystawę pn. „Pałac Sobieszów”.

Zabiera ona nas w podróż w czasie przez kilka wieków gospodarowania w Karkonoszach i ochrony ich najcenniejszych zasobów. Urządzono tutaj osiem sal wystawowych. Zwiedzanie rozpoczynamy od sali opowiadającej o pożarze Zamku Chojnik. Jego właściciele, śląski arystokratyczny ród Schaffgotschów, postanowili nie odbudowywać go po pożarze, a swą siedzibę przenieść w nowe miejsce – do pałacu w Sobieszowie. W kolejnych salach poznajemy genealogię rodu Schaffgotschów oraz codzienność i obyczaje panujące w pałacu w XVIII wieku. W gabinecie zarządcy zapoznajemy się z kopiami oryginalnych dokumentów majątku w Sobieszowie. W sali gospodarki leśnej mogliśmy doświadczyć, jak ciężko pracowali karkonoscy drwale w dawnych czasach. W kolejnym pomieszczeniu przez wizjery w specjalnie zbudowanym fotoplastykonie mogliśmy przyjrzeć się przedstawicielom okolicznej przyrody – na starych grafikach i współczesnych filmach przyrodniczych. Ostatnia sala ekspozycyjna opowiada o Karkonoskim Parku Narodowym, który – zawiadując terenami dawnego majątku hrabiowskiego – stał się poniekąd spadkobiercą rodu Schaffgotschów.

W taki sposób kończymy wizytę w Centrum Przyrodniczo-Edukacyjnym Karkonoski Park Narodowy – Pałac Sobieszów, a zarazem naszą przygodę z Kursem Przewodnika Karkonoskiego. Przygodę z tym krótkim ale bardzo ciekawym szkoleniem rozpocząłem w listopadzie 2022 roku. Atmosfera podczas szkolenia była super, bowiem tą tworzą ludzie, a szkolenie mogłem realizować w gronie wielu przyjaciół przewodników. Polecam wszystkim odwiedzić nową siedzibę KPN i kapitalne wystawy przygotowane w nowoczesny multimedialny sposób.