Budziszyn i Görlitz – te miasta były celem wycieczki zorganizowanej przez Oddział PTTK Tryton w Nysie. Zapraszam do lektury relacji.

Wstęp

W dzisiejszej relacji zapraszam na opis wycieczki do Budziszyna i Görlitz zorganizowanej w niedzielę, 12 listopada 2023 roku, przez Oddział PTTK Tryton w Nysie przy współpracy z Biurem Podróży Orion Consulting. Na wiosnę mieliśmy okazje być w Dreźnie, a tym razem Marcin Nowak i Wojtek Olszewski zabrali nas do dwóch wspomnianych miejscowości, które oferują wiele niesamowitych atrakcji.

Niedziela, 4:00 na zegarkach, część ekipy po Rajdzie Niepodległości, a my ruszamy wypełnionym po brzegi autokarem turystycznym firmy „Jazda na Max z ulicy Kolejowej na wycieczkę do Saksonii. Mamy kilka godzin jazdy, a więc można jeszcze chwilę pospać i nabrać siły przed całodniowym zwiedzaniem. Pierwszą przerwę techniczną robimy za Legnicą. Jest chwila na rozprostowanie kości, a drugą już na granicy polsko-niemieckiej. Tu mamy czas na kawę, szybkie śniadanko i oczywiście zakup Euro. Po przerwie przechodzimy szybką kontrolę graniczną i jedziemy do pierwszego celu czyli miasta Budziszyna.

Budziszyn

Pierwsze ślady osadnictwa na terenie Budziszyna pochodzą z czasów wczesnosłowiańskich, prawdopodobnie z VII–VIII wieku. Nazwa „Budziszyn” pochodzi od słowiańskiego imienia Budyš, a sama osada pełniła funkcję grodu obronnego na pograniczu ziem serbołużyckich. W IX wieku była ważnym ośrodkiem plemienia Milczan – jednego z wielu słowiańskich ludów zamieszkujących te tereny.

W roku 1002 Budziszyn został zdobyty przez Bolesława Chrobrego. Krótko potem, na mocy pokoju w Budziszynie zawartego w 1018 roku pomiędzy Bolesławem a cesarzem niemieckim Henrykiem II, miasto stało się na pewien czas częścią państwa Piastów. Sytuacja ta trwała zaledwie do 1033 roku, kiedy to Budziszyn włączony został w skład Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. W XIII wieku Budziszyn został przyłączony do Brandenburgii, a później stał się częścią Królestwa Czech. W tym czasie Budziszyn był jednym z sześciu miast tzw. Związku Sześciu Miast Górnołużyckich, potężnego sojuszu gospodarczego i politycznego, który przez wieki kontrolował handel i obronność w regionie.

Podczas wojny trzydziestoletniej miasto było wielokrotnie grabione i plądrowane. Ostatecznie zostało doszczętnie zniszczone w skutek pożarów jakie nawiedziły je w 1707 i 1720 roku. Ponowny rozwój miasta nastąpił dopiero w XVIII wieku. W czasie II wojny światowej podczas zaciętych walk toczonych w 1945 roku uległo zniszczeniu około 75% zabudowy miejskiej. Po wojnie miasto zostało odbudowane.

Dzisiejszy Budziszyn zachwyca swoją starówką, pełną zabytków, baszt, kościołów i średniowiecznych murów obronnych. Charakterystyczna sylwetka miasta z licznymi wieżami nadaje mu przydomek „miasta wież”. Około godziny 9:00 docieramy na rogatki miasta. Autokarem zatrzymujemy się prawie w samym centrum, skąd zaczynamy zwiedzanie. Pierwsze ciekawe informacje otrzymujemy już w parku, następnie przechodzimy do centrum koło tzw. Reichenturm. Jest to dawna wieża obronna, pozostałość średniowiecznych murów miejskich w Budziszynie. Wzniesiona w XIV lub XV wieku pierwotnie miałą kształt okrągły i drewniany, stożkowaty dach. Była kilkakrotnie niszczona podczas kolejnych wojen i oblężeń. Obecny kształt pochodzi z odbudowy z XVIII wieku. Wykonano wówczas solidną konstrukcję z barokowym hełmem, według projektu J. Christopha von Naumanna (po nadbudowie tej ciężkiej części budowla uległa przechyłowi i uzyskała nazwę „krzywej wieży”).

Tu robimy pamiątkowe grupowe zdjęcie i otrzymujemy dużo informacji o mieście, murach i wieżach, których jest tu aż 17 ! Budziszyn to niezwykle kameralne miasto, zamieszkane przez blisko 40 tysięcy ludzi, które jest historyczną stolicą Górnych Łużyc i centrum kultury serbołużyckiej. Do dziś jest to nieformalna stolica tego niewielkiego, ale dumnego słowiańskiego narodu. W Budziszynie działają instytucje kultury, szkoły, kościoły i media serbołużyckie. Obecność podwójnych nazw ulic (niemieckich i łużyckich) podkreśla współistnienie dwóch kultur – germańskiej i słowiańskiej.

W niedalekiej odległości od Rynku Zbożowego na którym się obecnie znajdujemy możemy zobaczyć Kościół Matki Boskiej, zwany także Kościołem serbołużyckim był niegdyś położony poza murami miejskimi, więc niszczono go wielokrotnie w kilkusetletniej historii. Światynia ta została po raz pierwszy wzmiankowana w 1293 roku jako kościół „do Naszej ukochanej Pani” przy Rynku Solnym, czyli dzisiejszym placu kościelnym. Od 1647 obiekt ten służy mieszkańcom przedmieść, jak też katolickim Serbołużyczanom z pobliskich wsi jako kościół parafialny. Od 1864 do 1900 otrzymała swój ostateczny obecny wygląd.

Ruszamy z Rynku Zbożowego i ruszamy w stronę rynku głównego ulicą Reichenstraße, Mijamy bardzo ciekawą fontannę „Nimfa i Jednorożec”, dzieło artystki Almuth Zielonki. Piękna zabudowa miasta robi duże wrażenie. W końcu stajemy na rynku głównym. Przed nami wyłania się wzniesiony w XVIII wieku budynek ratusza. Ten żółty budynek z wysoką wieżą należy do najbardziej charakterystycznych budowli w mieście. Po obu jego stronach znajdują się rynki – od strony katedry dawny Rynek Mięsny, a od przeciwnej Rynek Główny.  Obiekt wzniesiono w 1213 r. z rozkazu króla czeskiego Ottokara I dla siedmiu ławników sądowych. Wieża została wzniesiona pod koniec XV wieku, a budynek był wielokrotnie przebudowywany. W 1634 r. żołnierze Wallensteina podpalili całe miasto i wszystko spłonęło. Po tym i późniejszych pożarach ratusz został odbudowany, a od 1732 roku do dziś prezentuje się w barokowej okazałości.

Od średniowiecza Rynek Główny stanowi serce miasta. Dziś jest znany przede wszystkim z organizowanego tam jarmarku bożonarodzeniowego. Plac zdobi interesująca fontanna, w centralnej części której znajduje się kolumna z posągiem bohatera lokalnej legendy, rycerza Dutschmanna. W lewej ręce trzyma on tarczę z herbem Budziszyna.

Przechodzimy na drugą stronę budynku na Rynek Mięsny. Naszym oczom wyłania się majestatyczna Katedra św. Piotra, którą zwiedzać będziemy później. Teraz jednak kierujemy się do bardzo ciekawego miejsca, a mianowicie do Muzeum Musztardy. Tutaj można poznać historię znanej na całym świecie musztardy Bautz’ner Senf, która produkowana jest tutaj od ponad 60 lat. Wszystkie sprzedawane tu musztardy produkowane są ręcznie według starych receptur, które wymagają, by ziarna gorczycy były mielone w kamiennych żarnach bardzo powoli – maksimum 50 obrotów na minutę. Musztardy sprzedawane w tradycyjnych, kamionkowych pojemnikach, a roczna produkcja sięga 15 tys. ton. W muzeum znajduje się także sklepik więc można kupić musztardę na pamiątkę do domu.

Następnie uliczkami wokół katedry dochodzimy do cmentarza łużyckiego, wspaniale położonego na wzgórzu nad rzeką Sprewą. Prowadzi nas do niego Wieża Mikołajska, najstarsza z zachowanych bram miejskich. Natomiast sam zabytkowy cmentarz św. Mikołaja, założony został dawnych winnicach, które radny podarował w 1400 roku kapitule katedralnej. Na katolickim cmentarzu kościelnym można dostrzec wiele serbołużyckich inskrypcji nagrobnych.

Wchodząc na cmentarz na wprost nas znajdują się ruiny dwunawowego późnogotyckiego kościoła św. Mikołaja, który został zniszczony podczas wojny 30-letniej i nigdy później nie został odbudowany. Jako część miejskich fortyfikacji posiada on krenelaż, który dziś stanowi świetny punkt widokowy z którego podziwiać możemy piękny widok na Schützenplatz i domy przy ulicy Gerberstraße, która rozciąga się w kierunku rzeki Sprewy. Z cmentarza pięknie widać też zamek Ortenburg do którego powoli zmierzamy. Co ciekawe od 1745 r. dawne wnętrze kościoła służy również jako cmentarz.

Opuszczamy zabytkowy cmentarz i ruszamy na ulice Schloßstraße, która teraz prowadzi nas w stronę Wieży Macieja. Zbudowana między 1483 a 1486 rokiem, wieża zapewniała dostęp do kompleksu zamkowego przez most zwodzony nad fosą obronną. Swoją nazwę wzięła od węgierskiego, a następnie czeskiego króla Macieja Korwina. Fasada od strony miasta przedstawia płaskorzeźbę króla Macieja Korwina o wysokości dziewięciu metrów i szerokości czterech metrów. Na drugim piętrze znajduje się dawna kaplica św. Jerzego, rozpoznawalna po dwóch dużych gotyckich oknach, opuszczona po pożarze w 1639 roku.

Przechodzimy przez wieżę, z lewej strony już pięknie wyłaniają się zabudowania zamku Ortenburg, my jednak zatrzymujemy się na chwilę z prawej strony przy murach miejskich przy dwóch ważnych dla naszej historii mieczach. Symbolizują one Pokój w Budziszynie zawarty w 1018 roku pomiędzy Bolesławem Chrobrym a cesarzem niemieckim Henrykiem II. Na jego mocy została zakończona wojna toczona od 1015, a jednocześnie cały cykl prowadzonych od 1002 wojen o Czechy i Łużyce. Przy Polsce pozostały niezależne od cesarza Łużyce, Milsko i Morawy, Bolesław uzyskał też posiłki zbrojne na wyprawę kijowską, mającą na celu osadzenie na tronie kijowskim zięcia Bolesława – Świętopełka I Przeklętego.

W końcu stajemy na dziedzińcu zamkowym i naszym oczom wyłania się przepiękny Zamek Ortenburg. Nazwa zamku oznacza róg lub krawędź, czyli wysuniętą pozycję w terenie. Usytuowany wysoko na granitowej ostrodze skalnej zamek, z rzeką Sprewą opływającą go z trzech stron, był łatwy do obrony. Od około 700 r. n.e. Ortenburg był rodową siedzibą rodziny Milzen, słowiańskiego plemienia zamieszkującego te tereny.

Od X wieku zamek Ortenburg był podstawą rozwoju miasta i został rozbudowany jako zamek graniczny za panowania cesarza Ottona I. W 1018 w warowni zawarto pokój w Budziszynie między Świętym Cesarstwem Rzymskim a Polską. Od XII do XVII wieku zamek Ortenburg był siedzibą komorników, którzy zarządzali margrabstwem Górnych Łużyc jako zastępcy odpowiedniego władcy. Pośredniczyli oni między królem a potężną Ligą Sześciu Miast Górnych Łużyc, która istniała od 1346 r. między Görlitz, Lauban, Zittau, Kamenz, Löbau i Bautzen.

W 1479 zamek został przyznany królowi Węgier i Czech Maciejowi Korwinowi, który w latach 1483-1486 nakazał przebudowę Ortenburga w stylu późnogotyckim. Plan budynku z 1486 roku jest identyczny z dzisiejszym. Po naprawieniu rozległych zniszczeń wojny 30-letniej, zamek otrzymał reprezentacyjne renesansowe szczyty. Z tego czasu pochodzi również wieża bramna Macieja. Do czasu rozebrania murów miejskich w XVIII w., brama była jedynym wejściem do zamku. Obecnie w głównym budynku zamku mieści się Wyższy Sąd Administracyjny Saksonii.

Dalej ruszamy znów kameralnymi uliczkami pod kościół św. Michała. Według miejscowych podań w 1429 roku gdy husyci próbowali zdobyć Budziszyn, archanioł Michał skierował decydującą strzałę w kierunku wroga i walka zakończyła się zwycięstwem dla mieszkańców Budziszyna.W dowód wdzięczności zbudowali tu kaplicę dla swojego patrona, która była poprzednikiem kościoła św. Michała, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1473 roku.

Mieszkańcy Budziszyna ponownie mieli szczęście podczas wojny 30-letniej, kiedy spłonęła wieża kościoła i dach, ale zapasy prochu przechowywane w środku nie zapaliły się. Wieża otrzymała własne mury obronne w 1685 roku, wzmacniając tym samym siłę obronną fortyfikacji miejskich.

Świątynia od 1619 roku służyła ewangelickim mieszkańcom niemieckich i serbołużyckich wiosek wokół Budziszyna jako kościół. W latach 2005 do 2007 ten należący do parafii ewangelicko-luterańskiej kościół pod wezwaniem Św. Michała został całkowicie odrestaurowany.

Kolejnym naszym punktem na mapie zwiedzania Budziszyna jest stara wieża ciśnień o wysokości 47 metrów pochodząca z 1492 roku. Siedmiopiętrowy granitowy budynek, który służył również jako bastion, pompował wodę do zbiornika wieżowego za pomocą drewnianych rur, wykorzystując energię wodną ze Sprewy. Następnie, z wykorzystaniem siły grawitacji, woda płynęła pod ziemią do koryta przed katedrą św. Piotra, skąd była rozprowadzana do niżej położonych koryt w mieście.

Dziś jest to muzeum techniczne, które my mamy dziś okazję zwiedzać. Wewnątrz zachowało się wiele oryginalnych eksponatów, które pokazują w jaki sposób Budziszyn, położony wysoko na granitowej skale, pozyskiwał wodę.

Największą atrakcją jest jednak imponujący punkt widokowy na miasto i dolinę Sprewy. Z góry możemy podziwiać m.in. Most Pokoju, który od 1909 r. łączy stare miasto z nowym bez konieczności pokonywania żmudnej drogi przez głęboką dolinę Sprewy. Pięknie widać także zabytkową część miasta. Chwilę tutaj spędzamy na podziwianiu widoków.

Po wyjściu z starej wieży ciśnień ruszamy dalej, przechodzimy obok ruin kościoła franciszkanów i udajemy się do Katedry św. Piotra, która jest ajstarszym i jednym z największych kościołów symultanicznych (tj. używanych przez dwie wspólnoty wyznaniowe) Niemiec. Należy do najważniejszych budowli sakralnych Saksonii i zarazem jest najstarszym kościołem na Górnych Łużycach.

Pierwszy kościół parafialny w tym miejscu powstaje już około 1000 roku. Z tego obiektu nie przetrwało nic do naszych czasów, a po 1213 roku miało miejsce rozpoczęcie budowy kolegiaty św. Piotra, która konsekrowana była w 1221 roku. Z tamtej budowli zachowały się do dnia dzisiejszego niektóre fragmenty, np. portal zachodni. W 1430 katedra otrzymała swój dzisiejszy kształt.

Kościół z całą pewnością wyjątkowy. Jest, aż 4 nawowy, a ta czwarta nawa dobudowana została od strony południowej podczas przebudowy w latach 1456-1463. Po wielkim pożarze miasta w 1634 przebudowano wnętrze katedry w stylu barokowym.

W związku w rozwojem reformacji, w 1524 katedra stała się kościołem symultanicznym (rzymskokatolickim i ewangelicko-luterańskim jednocześnie). Po długich sporach między luteranami a katolikami Rada miasta Budziszyna i kapituła katedralna zawarły w 1543 pierwszą umowę o zasadach użytkowania świątyni przez obie wspólnoty wyznaniowe. Na mocy tej umowy prezbiterium przypadło w udziale katolikom a korpus główny – protestantom. Granicę stanowiło lektorium.

Wewnątrz kościół robi niesamowite wrażenie. Potężne nawy, do tego podział na dwie części ewangelicką i katolicką. Wewnątrz odnaleźć można m.in. lożę Jana Jerzego III Wettyna, ojca króla Polski Augusta II Mocnego. W katolickiej części katedry na uwagę zasługuje ołtarz główny, dzieło Balthasara Permosera z 1723 roku. Wykonany on został z saksońskiego marmuru. Obraz ołtarzowy, „Jezus przekazujący św. Piotrowi klucze do Królestwa Niebieskiego”, wyszedł spod pędzla Antonio Pellegriniego.

Tym imponującym zabytkiem kończymy ogólne zwiedzanie miasta. Kluczymy kolejnymi alejkami w stronę autokaru i powoli będziemy opuszczać piękny Budziszyn, który na wszystkich zrobił ogromne wrażenie.

Görlitz

Kolejnym celem naszej turystycznej podróży jest imponujące Görlitz. Miasto również wyjątkowe podzielone po wojnie granicą na rzece Nysie Łużyckiej. Miasto duże i nie zniszczone przez działania wojenne. Podróż do Görlitz mija nam bardzo szybko, trochę odpoczywamy i zbieramy siły na dalszą wędrówkę.

Warto wiedzieć, że Görlitz to miasto, którego historia sięga wczesnego średniowiecza. Osada słowiańska, która dała początek miastu, nosiła nazwę Zhorjelc, co oznaczało „spalony” – zapewne w nawiązaniu do wypalania lasów pod osadnictwo. W XII wieku ziemie te przeszły pod panowanie niemieckie, a w 1071 r. pojawia się pierwsza pisemna wzmianka o mieście.

Görlitz zyskało prawa miejskie w 1303 roku i szybko stało się ważnym punktem na Via Regia – średniowiecznym szlaku handlowym łączącym Hiszpanię z Kijowem. Miasto rozkwitało dzięki handlowi suknem, winem i solą, a jego mieszkańcy wzbogacali się, inwestując w kościoły, pałace i kamienice, które do dziś zdobią starówkę.

W XIV wieku Görlitz weszło w skład Związku Sześciu Miast Górnołużyckich – sojuszu obronnego i handlowego, który obejmował również Bautzen, Kamenz, Löbau, Luban i Zittau. Dzięki niemu miasto osiągnęło apogeum swojej potęgi i kultury. Powstawały nowe świątynie, mury miejskie i reprezentacyjne budowle.

Okres renesansu i baroku przyniósł kolejne fale bogactwa i rozwoju – do dziś można tu podziwiać wiele zabytkowych budynków z różnych epok, od gotyku po secesję, co czyni Görlitz jednym z najlepiej zachowanych historycznych miast Niemiec.

W 1945 roku, po zakończeniu II wojny światowej, Görlitz podzielono na dwie części. Linia Nysy Łużyckiej stała się nową granicą państwową. Lewobrzeżna część pozostała w Niemczech jako Görlitz, a prawobrzeżna została przyłączona do Polski jako Zgorzelec. Choć miasto zostało sztucznie rozdzielone, jego serce i tożsamość pozostały nierozerwalnie związane. Dziś Görlitz i Zgorzelec współpracują jako Europejskie Miasto Görlitz/Zgorzelec, promując wspólne dziedzictwo, kulturę i turystykę.

Docieramy w rejon ulicy Demianiplatz, wysiadamy, a naszym oczom wyłaniają się pierwsze atrakcje. Rozpoczynamy zwiedzanie od dawnych umocnień miasta, a mianowicie barbakanu Kaisertrutz i wieży obronnej Reichenbach. Wieża jest najwyższą z wież obronnych znajdujących się w Görlitz. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z około 1376 roku. Pod koniec XV wieku, w 1485 roku, rada miejska zleciła budowę górnej cylindrycznej części i drugiego, górnego krenelażu. Dwa wysokie mury łączyły wieżę z Barbakanem Kaisertrutz na zachodzie, którego budowa rozpoczęła się w 1490 roku. Rada miejska zobligowała wszystkich obywateli miasta i mieszkańców okolicznych wiosek przynależnych do Görlitz do partycypowania w budowie. W 1936 roku Barbakan Kaisertrutz został rozbudowany jako Miejskie Muzeum Zbiorów Sztuki. Od 1947 r. prezentuje on miejską kolekcję archeologiczną i historię miasta oraz galerię malarstwa, a obecnie jest częścią Miejskich Zbiorów Historii i Kultury.

Ruszamy na spacer po Görlitz, przechodzimy obok budynku teatru wybudowanego w 1851 roku przez Gustava Kießlera jako Teatr Miejski. Budynek posiadał 620 miejsc. Przebudowywany i powiększany kilkakrotnie w 1911 roku i w latach 1925-27 dzięki czemu audytorium zwiększono do 845 miejsc. Później zmieniono nazwę na Gerhart-Hauptmann-Theater – na cześć niemieckiego dramaturga. Współcześnie modernizowany w latach 1992-2002 kiedy to przywrócono mu wygląd z XIX wieku.

Docieramy przed Kościół Najświętszej Marii Panny, który został zbudowany jako kaplica pokutna i znajdował się w XIV wieku tuż przed murami miejskimi. Kościół nawiązuje konstrukcyjnie do tradycji późnogotyckich kościołów halowych tego regionu. Szczególnie uderzające jest ogromne maswerkowe okno na zachodniej wieży, które imponująco oświetlało wnętrze kościoła do czasu zainstalowania obecnych organów. Kościół przebudowany w XIX wieku w stylu neogotyckim.

Niestety nie wchodzimy do środka, a teraz kierujemy się na pobliski Marienplatz. Mijamy dom towarowy Görlitz, który jest jednym z najlepiej zachowanych domów towarowych z początku XX wieku. Został zbudowany w stylu secesyjnym i działał jako dom towarowy do 15 sierpnia 2009 roku.

Ciekawostką Marienplatz jest Gruba Wieża zbudowana w 1250 roku w ramach rozbudowy miasta. Wzmiankowana po raz pierwszy była w 1305. Ponieważ miasto Görlitz było lojalne wobec korony w czasie wojen husyckich, cesarz Zygmunt Luksemburski nadał mu herb. Płaskorzeźba z piaskowca autorstwa Bricciusa Gauske przedstawia ten herb wraz z dwiema postaciami Maryi i Barbary po bokach. Płaskorzeźbę umieszczono na wieży w 1856 roku. Na herbie znajduje się napis w j. łac. INVIA VIRTUTI NULLA EST VIA (Nie ma drogi niemożliwej dla odwagi). Wieża jest częścią historycznych fortyfikacji miejskich. Swoją nazwę zawdzięcza masywnemu murowi o grubości ponad 5 m i wysokości 46 metrów.

Z Marienplatz ruszamy w kierunku Rynku Górnego (Obermarkt), gdzie znajduje się kilka ciekawostek. Plac ten powstał w XIII-wieku – wtedy to powiększono miasto, dobudowując bardzo potrzebny, nowy, większy od Dolnego, Górny Rynek. Wchodząc na rynek górny z lewej strony z bliska możemy zobaczyć wieżę obronną Reichenbach, cały plac jest dosyć długi, po drugiej stronie znajdują się zabytkowe kamienice. Marcin zwraca nam uwagę na jedną, a dokładnie na Napoleonhaus. Dom w obecnym kształcie został zbudowany w 1718 roku przez Johanna Wilhelma Schaumburga, kupca z Berlina. Swoją nazwę nosi dzięki wielokrotnym odwiedzinom Napoleona, który z balkonu odbierał paradę wojska w 1813 roku. Gościli tu również król Polski August Mocny , car Rosji Aleksander I i Fryderyk Wilhelm III.

W końcowej części Rynku Górnego znajduje się Kościół pw. Świętej Trójcy z ciekawą wieżą zwaną „mnichem”, gdyż jest smukła i prosta jak mnich franciszkański. To właśnie ten zakon braci mniejszych zbudował świątynię w XIII wieku na ziemi w pobliżu murów miejskich otrzymanej od rodziny Wirsingów. Wzniesiono ją w stylu romańsko-gotyckim w formie hali, typowej dla zakonów żebrzących. Dało to wystarczająco dużo miejsca dla dużej publiczności. W latach 1371-1381 pierwotnie późnoromańska absyda została zastąpiona gotyckim ośmiobocznym prezbiterium. Możliwe, że modyfikacje były związane z wysiłkami cesarza Karola IV, który ustanowił w Görlitz księstwo pomocnicze i potrzebował kościoła reprezentacyjnego.

Z tego etapu budowy zachowały się malowidła na sklepieniu i najstarszy nagrobek z Görlitz zachowany w kaplicy św. Barbary. Zbudowano go wówczas dla Johanna Berki z Duby, syna ówczesnego górnołużyckiego komornika Beneša Berki z Duby. Sama kaplica św. Barbary ​​i nawa południowa są dobudówkami z końca XV wieku, kiedy to coraz częściej napływały darowizny od mieszczan, którzy wzbogacili się na handlu suknem.

Wewnątrz warto zwrócić uwagę na prezbiterium gdzie znajduje się późnobarokowy ołtarz główny z 1. połowy XVIII w. wykonany przez Caspara Gottlob von Rodewitz. W prezbiterium ustawione są także późnogotyckie stalle z 1484 r. W nawie umieszczona jest barokowa ambona z 1670 r. o bogatej dekoracji snycerskiej. Bogate wyposażenie posiada kaplica św. Barbary. Znajduje się tam późnogotycki skrzydłowy ołtarz wykonany w latach 1510-1515 w jednym z warsztatów wrocławskich. Obok ustawiona jest gotycka rzeźba z Grupą Opłakiwania Chrystusa, wykonana po 1492 r. przez Hansa Olmützera.

Po opuszczeniu kościoła przez franciszkanów kościół wyraźnie popadł w ruinę w okresie reformacji. Dopiero w 1715 r. kościół odrestaurowano i poświęcono Trójcy Świętej. Z tego okresu pochodzi również barokowy wspaniały ołtarz z symbolami Trójcy Świętej autorstwa Caspara G. von Rodewitza oraz epitafia Hansa Christopha von Gersdorffa i byłego burmistrza Knorra von Rosenrotha, zawieszone w sali chóru.

Wychodzimy na zewnątrz i ruszamy na Rynek Dolny (Untermarkt), czyli centralny punkt historycznego miasta. Pierwsza znana nazwa obecnego placu to „Rynek”, pojawiła się w 1305 roku, zaś z 1403 roku znana jest nazwa „Rynek Dolny”. Plac był również nazywany „Starym Rynkiem”, „Targiem Rybnym” i „Targiem Śledziowym”. Mieszkańcy okolicznych wsi ustawiali swe stoiska w północnej części placu, a rzemieślnicy w południowej. Po 1864 roku cotygodniowy targ przeniósł się na Elisabethstraße.

Ciekawostką rynku jest Stary Ratusz, którego historia sięga 1369 roku. Na przestrzeni wieków dokonano wielu przebudów obiektu. Wysoka na 60 metrów wieża z zegarem z dwoma tarczami pochodzi z 1524 r. W 1584 zegar przebudował Bartłomiej Scultetus na czasomierz wskazujący 12 godzin, który połączył z zegarem pokazującym fazy księżyca. Tuż obok Starego Ratusza znajduje się Fontanna Neptuna, barokowy obiekt zbudowany w 175 roku przez Johanna Georga Steinmetza Mattauscha z Rakowic Małych koło Lwówka Śląskiego. Dziś niestety Neptuna nie zobaczymy bo jest przysłonięty.

W centrum placu znajduje się blok śródrynkowy z istniejącym niegdyś na osi wschód-zachód przejściem. Tutaj warto zwrócić uwagę na szary budynek Wagi Miejskiej. Obecny budynek jest efektem przebudowy wcześniejszego gotyckiego budynku z 1453 r., z którego zachowały się jedynie gotyckie piwnice. Przebudowę przeprowadził wnuk śląskiego architekta Wendela Rosskopfa, a syn Wendela Młodszego – Jonas Rosskopf w 1600 roku. Budynek Rosskopfa jest prostą budowlą renesansową, posiadającą 4 kondygnacje, o nieregularnym kształcie. Jego bryła składa się z prostokątnego korpusu zakończonego trójdzielnie na wschodnim jego krańcu.

Drugą ciekawostką rynku jest Nowy Ratusz. Ten neorenesansowy budynek zbudowany został w 1903 roku przez architekta Jürgena Krögera. Był efektem ostatniego etapu zmian strukturalnych Ratusza. Rozrastająca się administracja rady miejskiej potrzebowała nowych pomieszczeń. Przeniesiono tu między innymi miejską Kasę Oszczędności, a piwnicach budynku znajdowało się więzienie.

Opuszczamy rynek i kierujemy się teraz w stronę Kościoła farnego św. Piotra i Pawła. Bryła świątyni, której początki sięgają XIII wieku jest charakterystycznym punktem orientacyjnym miasta. Z późnoromańskiej bazyliki z ok. 1230 roku zachował się zachodni fragment z bogato zdobionym, uskokowym portalem, zwanym Portalem Narzeczonych. W latach 1423–1475 zbudowano w tym miejscu nowy, późnogotycki, pięcionawowy pseudobazylikowy kościół halowy.

Wchodzimy do środka, a wnętrze robi niesamowite wrażenie. W odróżnieniu od klasycznego kościoła halowego zewnętrzne nawy boczne (20 m wysokości) są niższe od nawy środkowej (27 m) i wewnętrznych naw bocznych (25 m), które są niemal równe. Ze swoimi 72 m długości i 39 m szerokości kościół św. Piotra i Pawła jest największym późnogotyckim halowym kościołem Saksonii.

Bardzo ciekawe jest prezbiterium kościoła ukończone w 1465 roku, które wraz z korpusem jednolitą, wypleniona światłem przestrzeń wewnętrzną, z którą harmonizują smukłe filary, przejmujące wysoko żebra sklepień sieciowych i gwiaździstych. Wyposażenie wnętrza przepadło podczas pożaru miasta w 1691, po którym odbudowano kościół w stylu barokowym. Wówczas to powstały m.in.: ambona z piaskowca, ołtarze, stalle rajców miejskich i konfesjonały, organy i prospekt organowy.

To był ostatni obiekt, który odwiedzamy w ramach programu naszego zwiedzania Görlitz. Tymczasem wychodzimy na zewnątrz i schodzimy nad Nysę Łużycką, która od 1945 roku stanowi granicę między Polską, a Niemcami. Z drugiej strony rzeki mamy już zabudowania naszego Zgorzelca. Jak wspomniałem w wyniku ustaleń po II Wojnie Światowej Görlitz zostało sztucznie podzielone na pół. Schodzimy na most staromiejski Zgorzelec-Görlitz, który otwarty został w 2004 roku. Tutaj robimy krótką przerwę na pamiątkowe zdjęcia po czym Marcin Nowak ogłasza czas wolny.

Każdy inaczej postanawia spędzić czas wolny, ja dołączam do grupy, która postanawia ruszyć do podobno kapitalnego Muzeum Śląskiego. Muzeum otwarto w 2006 w kompleksie budynków Schönhof, Mittelhaus i Hallenhaus przy Targu Rybnym i Dolnym Rynku. Wchodzimy do obiektu, kupujemy (z trudem) bilety i ruszamy na zwiedzanie, a jak się okazuje całość ekspozycji jest dwujęzyczna (niemiecka, polska).

Choć samo Görlitz nie leży na terenie Śląska, przez lata było ściśle związane z rozwojem tej części Europy. Na powierzchni 2000 metrów kwadratowych zwiedzający mają możliwość zapoznania się z różnorodną historią i bogatą kulturą Śląska. Muzeum prezentuje sztukę i rzemiosło z XVII-XIX w. wieku, przedmioty codziennego użytku kultury, rzemiosła i przemysłu, życie w mieście i sztuka XIX i początku XX wieku.

Główna ekspozycja pokazuje dzieje Śląska od średniowiecznych, piastowskich korzeni, przez panowanie Habsburgów, Hohenzollernów i III Rzeszy, a na czasach powojennych kończąc. Przedstawiona jest tutaj spora dawka historii regionu w bardzo przystępny sposób. Zobaczyć możemy mapy, fotografie, grafiki oraz dzieła sztuki licznie powstające na terenie Śląska. Na wystawach znajdują się m.in. rzeźby Ducha Gór powstałe w Cieplicach, szkło z Kotliny Jeleniogórskiej, ceramikę z Bolesławca, wyroby złotnicze z Wrocławia, wałbrzyską porcelanę, piękne pejzaże Karkonoszy malowane przez najwybitniejszych XVIII-wiecznych artystów, makietę Ratusza we Wrocławiu czy gmachu Uniwersytetu Wrocławskiego.

W taki sposób dobiega końca nasze zwiedzanie Görlitz. Wychodzimy z muzeum, mamy jeszcze chwilę czasu na pamiątki i oczywiście wursta. Kierujemy się dalej na most staromiejski, gdzie wyznaczono punkt zbiórki. Powoli zaczyna się ściemniać, a my grupką po ostatnim pamiątkowym zdjęciu ruszamy do Zgorzelca, na wyznaczone miejsce spotkania z kierowcą. Tam wsiadamy do autokaru i ruszamy już będąc w Polsce w drogę powrotną do domu. To był naprawdę udany dzień w Saksonii, podczas którego mogliśmy poznać dwa wspaniałe miasta. Zdecydowanie polecam ten region.